بازنگری مفهوم و جایگاه تصمیم‌گیری‌های حفاظتی در نمایش آثار موزه‌ای (با تأکید بر مفهوم جدید حفاظت)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکتری مرمت اشیاء فرهنگی تاریخی، دانشگاه هنر، تهران، ایران

2 عضو هیئت علمی دانشگاه هنر، گروه آموزشی مطالعات موزه، تهران، ایران

چکیده

در ادبیات حفاظت مجموعه مطالعاتی منتشر شده‌ که ناظر بر ارزیابی مجموعه عوامل دخیل در انتخاب مناسب‌ترین راه برای رفتار با شیء در یک لحظه از زمان است. در این دست از مطالعات تمامی متغیرها، حول محور سلامت شیء و ارزش‌های آن تعریف می‌شود. این در حالی است که وقتی از موزه و نمایش موزه‌ای سخن به‌میان می‌آید، تغییری اساسی در جایگاه «حفاظت» ایجاد می‌شود و حفاظت به جای قدرت اصلیِ تصمیم‌گیرنده، خود در حد و اندازه‌های یک متغیر، در کنار سایر متغیرهای مطرح در بافت موزه ظاهر می شود. در چنین شرایطی، به مفهومی به نام تصمیم‌گیری نیاز داریم؛ اما تصمیم‌گیری دربارۀ بهترین راهکارِ حفاظت از شیء، در شرایطی که تنها تصمیم‌گیرنده، حفاظت‌گر و تنها هدف، سلامت شیء نیست. هدف از این مقاله تبیین جایگاه تصمیم‌گیری و اولویت‌بندی در تعارض میان اهداف حفاظت و نمایش در موزه با تکیه بر تعاریف جدید حفاظت و رویکردهای تازه به امر حفاظت در موزه است. این پژوهش با رویکرد کیفی و روش تحلیل محتوا، از طریق مرور مطالعات پیشین انجام می‌شود. نویسنده از طریق تحلیل پژوهش‌های انجام‌شده در دو حوزه: 1) تصمیم‌گیری و برنامه‌ریزی در حفاظت؛ و 2) تصمیم‌گیری‌های حفاظتی در موزه، بر آن است تا پاسخ دو پرسش اساسی را بیابد: در فرآیند برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری در حفاظت، چه عواملی در اقدام نهایی برای حفاظت از شیء دخیل هستند؟ تصمیم‌گیری چگونه می‌تواند پاسخ‌گوی تعارض میان اهداف نمایش و حفاظت در یک موزه باشد؟ یافته‌های پژوهش حاکی از ورود رویکردهای مدیریتی از جمله مدیریت خطر، مدل‌هایی چون درختوارۀ تصمیم‌گیری، و مدیریت ابهام به حوزۀ حفاظت است تا بتوان به مدد آن در میان عوامل و متغیرهای متعدد دخیل در این فرآیند اولویت‌بندی کرد. از سویی، در پاسخ به چالش میان نمایش و حفاظت، راهکار اولیه بازنگری تعاریف و جایگاه‌ها و ایجاد توازن میان اهداف دو حوزه و مؤثرترین راهکار، تأکید بر کار گروهی در موزه است.

کلیدواژه‌ها